NARZĄDY I PODPORY RUCHU

Część twarzowa czaszki

Część twarzowa czaszki, składa się z czternastu kości: dwóch kości szczękowych górnych, dwóch kości licowych (jarzmowych), dwóch kości nosowych, dwóch kości podniebiennych, dwóch kości łzowych, dwóch muszli, lemiesza i żuchwy. Prócz tych kości na szkielet twarzy składają się również odgałęzienia i wyrostki kości, czaszki właściwej.

Szczęka górna składa się z dwóch kości. We wnętrzu tych kości znajduje się pusta przestrzeń - zatoka szczękowa, zwana jamą Highmora, która łączy się z jamą nosową. U dołu każda kość szczękowa zawiera 8 zębodołów dla zębów górnych (w obu kościach szczękowych górnych jest 16 zębodołów dla zębów górnych). Poza tym szczęki górne tworzą przednią część podniebienia twardego.

Kość podniebienna (os palatinum) składa się z dwóch płytek, odchodzących od siebie pod kątem prostym. Płytki poziome prawej i lewej kości podniebiennej tworzą tylną część podniebienia twardego, a płytki pionowe - boczne ściany jamy nosowej. Dwie kości nosowe (ossa nasalia) są cienkimi płytkami kostnymi, które tworzą część kostną grzbietu nosa. Poniżej kości nosowych znajduje się duży otwór, gdyż w tym miejscu szkielet nosa człowieka żywego składa się z chrząstki.

Kość łzowa (os lacrimale) jest cienką płytką, podobną do paznokcia i leży w przedniej wewnętrznej części oczodołu. Na powierzchni kości łzowej widać bruzdkę, która razem z bruzdką wyrostka szczęki górnej tworzy kanał łzowy, prowadzący do przewodu nosowego dolnego. Tym kanałem łzy spływają z oczu do jamy ustnej i stamtąd dostają się do gardzieli.

Kości licowe, czyli jarzmowe, łączące się z wyrostkami jarzmowymi kości skroniowych, tworzą łuki licowe.

W odróżnieniu od innych kości czaszki szczęka dolna, czyli żuchwa (fnandibula) jest ruchoma. Żuchwa składa się z trzonu zgiętego w podkowę oraz idących od niej ku górze gałęzi. Każda gałąź w górnej swej: części rozdzielona, jest na dwa wyrostki, z których tylne, zakończone główkami, wchodzą do jamek stawowych kości skroniowych i tworzą staw, łączący żuchwę z czaszką.

W żuchwie znajduje się 16 zębodołów (tyle ile w obu szczękach górnych). Dzięki ruchomości stawów żuchwa umożliwia otwieranie i zamykanie ust oraz ruchy boczne, które mają doniosłe znaczenie dla przeżuwania pokarmu.

Pod żuchwą leży kość gnykowa, wygięta w kształt łuku, do niej przyczepione są liczne mięśnie szyi.

Wyżej wspomniano, że w kości klinowej, kości czołowej i szczękach górnych znajdują się wypełnione powietrzem. Zatkanie mieszczących się w jamie nosowej otworów, które prowadzą do tych zatok, może spowodować ciężkie choroby.

Oglądanie zewnętrznej powierzchni podstawy czaszki zaznajamia nas z rozmieszczeniem poszczególnych kości czaszki. Na tej powierzchni widzimy jamy (przednią, środkową i tylną), w których mieszczą się części mózgu, oraz liczne szpary i otwory, przez które nerwy i naczynia krwionośne wchodzą do czaszki i z niej wychodzą. Wobec niedostatecznego kostnienia u noworodka w okolicy przyszłych szwów znajdują się błony łącznotkankowe. Błony te w miejscach, gdzie kilka kości zbliżają się do siebie tworzą ciemiączka (fonticuli). Największe ciemiączko jest czołowe, mające kształt czworokąta i mieszczącej się tam, gdzie u dorosłego człowieka szew strzałkowy łączy się ze szwem wieńcowym, mniejsze ciemiączko potylicowe ma kształt trójkąta i leży w miejscu, gdzie szew strzałkowy łączy się ze szwem obrąbkowym.

U niemowlęcia łuskę kości czołowej dzieli szew środkowy na dwie boczne połówki. Ciemiączko czołowe zarasta w drugim roku życia, a potylicowe - w drugim miesiącu życia. Dzięki nieścisłemu połączeniu kości czaszki, mózg może szybko rosnąć. Ciemiączka ułatwiają główce płodu wydostanie się z przewodu rodnego, umożliwiając kościom ciemieniowym nasunięcie się jedna na drugą w czasie porodu. Ciemiączka można namacać palcem. Jeśli przyłożymy palec do ciemienia, to wyczujemy tętno krwi w tętnicach mózgowych. Szwy czaszkowe zarastają całkowicie na starość.