NARZĄDY CIAŁA LUDZKIEGO

Limfa

Cały ustrój, jak gąbka, przepojony jest płynem, w którym rozpuszczone są substancje odżywcze. Ten płyn wypełnia wszystkie przestrzenie między szczególnymi komórkami i dlatego nazywa się cieczą międzykomórkową albo limfą, czyli chłonką. Stykając się z każdą komórką limfa oddaje jej niezbędne substancje odżywcze oraz tlen, rozpuszczony w limfie, a zabiera produkty powstające w komórkach podczas działalności życiowe j (odpadki), do których należy dwutlenek węgla tworzący się podczas oddychania komórki. Zrozumiała rzecz, że ciecz międzykomórkowa (limfa) musi ciągle pozbywać się substancji niepotrzebnych komórce i że tej cieczy powinien być dostarczany stale nowy zapas substancji odżywczych. To odświeżanie limfy osiąga się za pośrednictwem krwi. Gdy krew przepływa przez płuca, wtedy czerwone ciałka krwi chwytają tlen z powietrza, a gdy krew płynie w ścianach jelit, wówczas soki odżywcze przechodzą z jelit do osocza. Przez ściany naczyń włosowatych osocze wraz z tlenem przesiąka do cieczy międzykomórkowej, odświeżającej jej skład, a z cieczy międzykomórkowej produkty przemiany i dwutlenek węgla przedostają się do naczyń krwionośnych.

Krew jasnoczerwona – zasobna w tlen, płynąca w tętnicach, nazywa się krwią tętniczą. Pozbywszy się tlenu w naczyniach włosowatych krew zabiera tkankom dwutlenek węgla, dzięki czemu w żyłach staje się ona ciemnoczerwona. Taka krew, powiedzmy zużyta, zwie się krwią żylną. Krew żylna płynie od serca do płuc specjalnymi naczyniami. W płucach odbywa się wymiana gazów poprzez cieniutkie ściany pęcherzyków płucnych, przy czym z krwi przechodzi do pęcherzyków płucnych dwutlenek węgla, który drogamioddechowymi wydostaje się na zewnątrz, a do krwi przenika tlen z powietrza, dzięki czemu krew znów staje się tętniczą (powiedzmy oczyszczoną). Z płuc ta krew płynie do serca, a stąd ponownie obiega po całym ciele itd.

Pęcherzyki płucne (a więc całe płuca) rozciągają się podczas wdechu i kurczą się podczas wy-dechu. Płuca rozszerzają się i opadają jak miech kowalski, dzięki czemu zabezpieczona jest w nich nieprzerwana zmiana powietrza, które przedostaje się do płuc przez usta, nos i tchawicę.

Z powyższego wynika, że ciecz międzykomórkowa (limfa) musi stale się odnawiać. W samej rzeczylimfa odpływa specjalnymi cieniutkimi naczyniami limfatycznymi, czyli chłonnymi, które podobnie do żył przechodzą w grubsze naczynia, a te z kolei wpadają do żył.

Limfa, zanim dostanie się do systemu krwionośnego, przepływa przez specjalne narządy, zwane węzłami limfatycznymi albo gruczołami limfatycznymi, czyli chłonnymi, wielkości ziarnka grochu lub nieco większymi. Rozróżniamy węzły szyjne, pachowe, pach-winowe i inne. W węzłach są zatrzymywanej substancje szkodliwe dla ustroju oraz drobnoustroje, które dostały się do limfy z krwi, dlatego węzły limfatyczne porównywane są niekiedy z filtrami albo rogatkami, W węzłach limfatycznych wytwarzają się białe ciałka krwi.

Do węzłów limfatycznych zalicza się śledzionę, mieszczącą się w jamie brzusznej.Soki odżywcze przechodzą do krwi z jelit, w których przetwarzane są substancje odżywcze, przeważnie składające się z białek, węglowodanów i tłuszczów. Wszystkie substancje nierozpuszczalne w krwi są zbudowane, zwłaszcza białka, z dużych złożonych cząsteczek, niezdolnych przejść do krwi przez ściany naczyń włosowatych bez przeróbki. Wobec togo doniosłego znaczenia mają gruczoły przewodu pokarmowego: w jamie ustnej – gruczoły ślinowe, w jamie brzusznej – gruczoły żołądka, wątroba, trzustka, gruczoły jelit. Wszystkie te gruczoły wydzielają specjalne soki trawienne, służące do przeróbki produktów spożywczych. Pod wpływem działania tych soków produkty spożywcze rozpuszczają się i mogą wówczas przechodzić do naczyń krwionośnych. Niestrawione resztki pokarmu usuwane są przez odbyt pod postacią kału.

Jak już powiedziano wyżej, wytworami czynności życiowych komórki są oprócz dwutlenku węgla, usuwanego przez płuca w czasie oddychania, również i inne odpadki, przechodzące z cieczy międzykomórkowej do krwi. Z krwi substancje te przenoszą się do moczu i potu, wydzielanych przez specjalne narządy wydalania: nerki i gruczoły potowe skóry. Mocz wydzielany przez nerki przechodzi do moczowodów i wydalany jest na zewnątrz przez cewkę moczową. Czynność narządów reguluje układ nerwowy.