NARZĄDY I PODPORY RUCHU

Odżywianie kości

Tkanka kostna, tak jak i inne rodzaje tkanki łącznej, składa się z komórek o gęstości na pół płynnej oraz z substancji między komórkowej, niemal w całości przekształconej we włókna klejodajne. Na równi z innymi komórkami ustroju, komórki tkanki kostnej otrzymują z krwi materiał odżywczy (w tym i sole wapniowe), ale w odróżnieniu od innych komórek wydzielają sole wapniowe do substancji międzykomórkowej (włóknistej), która nasyca się tymi solami i twardnieje. W taki sposób każda komórka, kostna jak gdyby zasklepia się w szczelną grotę (tzw. "jamę kostną"). Groty te połączone są ze sobą kanalikami, w których znajdują się wypustki komórek. Włókna tkanki kostnej zbitej, przepojone solami, tworzą blaszki kostne, przeważnie zwinięte w rurki, które są wstawione jedna do drugiej tak jak szklanka do szklanki. Na przekroju kości (ryc. 30) widać tzw. Kanały Haversa, połączone są ze sobą i z jamkami kostnymi przy pomocy wyżej wymienionych kanalików. Z okostnej naczynia krwionośne biegną kanałami Haversa w głąb kości, dzięki czemu komórki kostne są zaopatrzone w substancje odżywcze. W taki sposób okostna zapewnia odżywienie kości i jeśli część kości wskutek choroby lub zmiażdżeniu utraciła łączność z okostną, to ta część kości zmartwieje i wydzieli się razem z ropą z rany. Taki zmartwiały kawałek kości zwie się martwakiem (seąuester).

Budowa chemiczna kości. Kość składa się z substancji organicznej (osseiny) i nieorganicznych soli wapniowych. O tym można przekonać się, wykonując następujące doświadczenia. Jeśli kość rozżarzyć, nie spali się ona doszczętnie, a zwęgli się, po tym zbieleje, stanie się porowata i bardzo krucha, lecz kształtu swojego nie zmieni. W kości spala się substancja organiczna (tj. zawierająca węgiel) - osseina, a pozostają sole mineralne. W innym doświadczeniu kość umieścimy na kilka dni w 10% roztworze kwasu solnego. W tym kwasie sole, wchodzące w skład kości, zostaną rozpuszczone. Kości staną się miękkie, sprężyste i będzie można wiązać je jak sznury. Jeśli teraz rozgotować takie kości, składające się już jedynie z osseiny, to otrzymamy klej kostny, czyli stolarski, jak po rozgotowaniu włókien klejodajnych jakiejkolwiek tkanki łącznej. Włókna klejodajne nadają sprężystość tkance kostnej; dlatego kość może oprzeć się silnym uderzeniom. Sole mineralne nadają kościom twardość i wytrzymałość, toteż kości mogą znieść bardzo duże obciążenie. W kościach dorosłego człowieka stosunek ilości substancji organicznej do ilości soli mineralnych 1 : 2. Stosunek ten zmienia się z wiekiem. Kości starców są ubogie w substancje organiczne, wobec czego stają się kruche i często u starców obserwuje się złamanie kości, spowodowane stłuczeniem lub upadkiem. Przeciwnie, kości maleńkich dzieci zawierają o wiele więcej substancji organicznych i chociaż dzieci często padają, kości łamią się u nich rzadko. Kości niemowląt są ubogie w sole i dlatego są miękkie. Aby uniknąć skrzywienia kości nie należy wcześnie stawiać niemowląt na nóżki.